دکتر پرویز پیران: جامعه شناس شهری

دکتر پرویز پیران در سال۱۳۲۹ درهمدان متولدشد. تحصیلات ابتدایى و دبیرستان را در شهرهای همدان، صحنه و کرمانشاه تا پایان دوره متوسطه ادامه داد و در سال۱۳۴۹ دیپلم ریاضى را در همدان به صورت متفرقه گرفت. پرویز پیران در سال ۱۳۴۹ در رشته جامعه شناسى دانشکده ادبیات و علوم انسانى دانشگاه ملى (شهید بهشتى بعدى) تحصیل را آغاز مى کند . برجسته ترین استاد دکتر پیران آقاى محمدرضا مظهرى بوده که به پیران توصیه مى کند براى ادامه تحصیل به خارج از کشور برود . پرویز پیران در سال۱۳۵۳ از دانشگاه فارغ التحصیل ویک ماه پس از شروع تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد جامعه شناسى دانشگاه تهران براى ادامه تحصیل به خارج از کشور می رود و در دانشگاه ایالتى مورهد ایالات متحده تحصیلات خودش را ادامه مى دهد. پس از ۱۱ ماه از دانشگاه فارغ التحصیل و به عنوان دستیار پروفسور پلى فورپ استاد معروف جرم شناسى آمریکا در همان دانشگاه مشغول به فعالیت مى شود . عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد او تحلیل محتواى اشعار سفیدپوستان از نظر روانشناسى اجتماعى می باشد.

در مقطع دکترا، در دو گرایش توسعه و روششناسى به کسب علم مىپردازد و براى تز دکترا تاریخ نگارى مکتب آنال فرانسه را مورد بررسى قرار مىدهد . همزمان با تحصیل از دانش و آگاهى رابرت جى آنتونیو جامعه شناس شهیر آمریکایى بهرههاى زیادی مىبرد و به عنوان مربى، تدریس در دانشگاه کانزاس را آغاز مىکند و با اخذ مدرک دکترا، عضو هیأت علمى دورههاى فوق لیسانس و دکتراى دانشگاه مذکور مىگردد. در زمان تحصیل در مقطع دکتراى جامعه شناسى به عنوان دانشجوى برجسته شناخته مىشود و جایزه دى کلارک را به همین مناسبت دریافت مىکند. دکتر پیران۴سال در دانشگاه کانزاس تدریس و در آن مدت در۷ کنفرانس ملى و بینالمللى شرکت و۶مقاله به زبان انگلیسى به چاپ مىرساند. دکتر پرویز پیران در اوایل انقلاب به کشور بازمىگردد و در دانشگاه علامه طباطبایى، دانشکدههاى هنرهاى زیباى دانشگاه تهران و دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتى به تدریس مىپردازد.

دکتر پرویز پیران ۳ کتاب به زبان انگلیسى تألیف کرده که توسط سازمان ملل متحد چاپ شده است. کتاب فقر در ایران (مشترک)، ترجمه کتاب شهرنشینى در خاورمیانه (مشترک) وکتاب جنبش هاى اجتماعى (زیر چاپ)از دیگر تالیفات این استاد دانشگاه می باشد. تاکنون از دکترپرویز پیران بیش از ۵۰ مقاله به زبان فارسى و ۱۰ مقاله به زبان انگلیسى به چاپ رسیده است . ایشان عضو هیأت مشاوران علمى فصلنامه کودکان ، جوانان و محیط زیست دانشگاه کلرادو ایالات متحده آمریکا و عضو هیأت مشاوران پنج مجله داخلى رفاه اجتماعى ، علوم محیطى ، مدیریت شهرى و اطلاعات سیاسى – اقتصادى می باشند . دغدغه این جامعه شناس، تدوین نظریه آغازین و هدایت کننده جامعه ایران بوده که بعد از تحلیل محتواى ۳۰۰ متن تاریخى ایران در مدت ۲۰ سال که به کمک دانشجویانش انجام گرفته، نظریه راهبرد و سیاست سرزمینى جامعه ایران را عرضه مى دارد. در تحلیل سه سطحى او، فرهنگ ایرانى، فرهنگى آکنده از عوامل متضاد و محصول سنتز فرهنگ هاى گوناگون تعریف مى شود . پرویز پیران بعد از دو دهه تحقیق میدانى تأکید مى کند مفهوم حاشیه نشینى از اساس نادرست است و به جاى آن کاربرد اصطلاح اسکان غیررسمى را توصیه مى کند . وى با ارائه نظریه امتناع جامعه ایران از مشارکت به معناى علمى و تخصصى آن و نه همکارى گریزناپذیر به این باور رسیده که مشارکت در ایران به مفهوم تخصصى قوام نگرفته است. دکتر پیران طرح شهردار مدرسه را در چهارمین کنگره جهانى شهرهاى آموزش دهنده در شیکاگوى آمریکا مطرح مى کند که این طرح به عنوان یکى از ۱۷ طرح منتخب از میان ۵۶۰ طرح معرفى مى شود. در سال ۱۹۹۷ این طرح در گزارش یونسکو به عنوان تجربه موفق آموزش شهروندى شناخته شد.

ایشان نظریه مقیاس شهرى و مقیاس ابنیه منفرد را به کنگره جهانى معمارى شهر در دانشکده معمارى دانشگاه فلورانس ایتالیا ارائه کرده است و با این طرح، علت پا نگرفتن «شهروند» به معناى واقعى را به معضل زورمند مدارى نسبت مى دهد.

طرح شهروندمدارى ، طرح محله پاک ، طرح شورایارى و طرح سبزخواهان ایران از دیگر طرح هاى ارائه شده توسط دکتر پریز پیران مى باشد . پرویز پیران، مشاور ارشد سازمان ملل متحد است و در سال ۲۰۰۲ جایزه دفتر عمران این سازمان را به خاطر توسعه محلى و فقرزدایى شیرآباد زاهدان دریافت کرد . او مدیر پروژه کنفرانس جهانى بازسازى بم بود که موافقتنامه آن به امضاى کوفى عنان و سیدمحمد خاتمى رئیس جمهور سابق ایران رسید.