دکتر سید باقر آيت­ اله­ زاده شيرازی بنيان­گذار مرمت علمی بناها، آثار و محوطه ­های تاريخی در ايران

 دکتر سید باقر آيت­ اله­ زاده شيرازی بنيان­گذار مرمت علمی بناها، آثار و محوطه­ های تاريخی در ايران در سال 1315 در نجف اشرف در خانواده ­ای ايرانی،روحانی و دينی به دنيا آمد. در سال 1335 موفق به اخذ ديپلم رياضی از دبيرستان دارالفنون شهر تهران گرديد. باقر آيت­ اله­ زاده ­شيرازی در سال 1342 با درجه عالی در رشته کارشناسی ارشد معماری از دانشکده هنرهای زيبای دانشگاه تهران فارغ ­التحصيل گرديد. عنوان پايان­نامه کارشناسی ارشد او طرح پیشنهادی کانون اصلاح و تربیت اطفال بزهکار بود.

دکتر آيت­ اله­ زاده­ شيرازی در سال 1343 برای ادامه تحصيل به ايتاليا رفت و در سال 1350 (1971) با درجه عالی موفق به اخذ مدرک دکترا در رشته مطالعه و مرمت بناها و بافت های تاریخی از دانشکده معماری دانشگاه رُم گرديد. عنوان پايان­نامه دکترای وی Progetto di Rianimazione del Bazar di Isfahan il Centro Antico Commerciale a Culturale della Citta (پروژه احيای بازار اصفهان – مرکز کهن تجاری و فرهنگی شهر) بود. اين رساله دکترا، تحت نظارت و راهنمايي معمار مشهور ايتاليايي مرحوم پروفسور دکتر De Angelis dOssatانجام پذيرفت.

فعاليت­ های آموزشی و پژوهشی

- تدریس در رشته های معماری، مرمت در دوره های کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، هنر اصفهان، شهید باهنر کرمان، علم و صنعت دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی. 1386-1355

- استاد راهنما و مشاور رساله های نهائی دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا به تعداد 130 رساله در رشته های معماری، مرمت، پژوهش هنر و باستانشناسی 1386-1355

- ایفاء سهم در تشکیل نخستین دانشکده مرمت بناها و بافت های تاریخی (پردیس اصفهان) در دوره کارشناسی ارشد در دانشگاه فارابی پرديس اصفهان 1356

- عضو هیئت علمی مدعو دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه تهران (تدريس در دوره کارشناسی ارشد و دکترا)

- عضو هیئت علمی مدعو دانشکده معماری، دانشگاه هنر اصفهان

- عضوهیئت علمی مدعو دانشکده معماری وشهرسازی، دانشگاه علم وصنعت ايران

- عضو هیئت علمی نیمه وقت دانشکده هنر و معماری،کارشناسی ارشد مرمت بناها و بافت های تاریخی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی.

- همکاری با دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی در تنظیم و تدوین دروس رشته کارشناسی ارشد تاریخ معماری و شهرسازی ایران.

- عضو هیئت علمی مجله علمی پژوهشی مجله هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

- عضو هیئت علمی مجله علمی پژوهشی معماری و شهرسازی صُفّه، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.

کتاب­ها و ساير انتشارات

 1- باقر آيت اله­ زاده شيرازی، معماری اسلامی – شکل، کارکرد و معنی، نوشته روبرت هیلن برند، انتشارات روزنه، 1383.

2- باقر آيت اله­ زاده شيرازی، اکرم بحرالعلومی، بین دو زمين لرزه: کتاب راهنمای ميراث فرهنگی در مناطق زلزله­خيز، نوشته سر برنارد ام فیلدن، ناشر: موسسه فرهنگی ایکوموس ایران، پایگاه پژوهشی ارگ بم، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، 1383.

3- باقر آيت اله­ زاده شيرازی، ترجمه فصل 16 از بخش سوم جلد سوم: معماری هخامنشی، فصل­های 39، 42 و 43 از بخش ششم جلد سوم: معماری دوران اسلامی به همراه تعليقات مترجم بر جلد سوم، جلد هشتم، از کتاب سیری در هنر ایران، نوشته پروفسور آرتور پوپ، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، در دست انتشار.

4- باقر آيت اله­ زاده شيرازی، مهرداد حجازی، حفاظت و مرمت سازه­ای میراث معمارانه، نوشته جورجو کروچی، در دست انتشار.

5- باقر آيت اله ­زاده شيرازی، مروری بررویکرد ایران معاصر به حفاظت میراث فرهنگی (تاليف، 1385)، موسسه فرهنگی ايکوموس ايران و پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری، در دست انتشار.

6 - باقر آيت اله­ زاده شيرازی، ترجمه منشورهای بين­المللی حفاظت: منشورها و قوانین محافظت معمارانه- پاکستان (1386)، منشورحفاظت مکان­های ارزشمند میراث فرهنگی – ايکوموس نيوزلند(1386)، منشور آتن، منشور ونيز، در دست انتشار.

7- باقر آيت اله­ زاده شيرازی، تاریخ معماری و شهرسازی شهر اصفهان، در دست تاليف.

فعاليت ­های کارشناسی بين­ المللی

 1- مطالعه و ارائه گزارش علمی در ارتباط با سه شهر اسلامی اندونزی (منطقه حفاظت شده تاریخی کدوس، دماک و چریبون)، یونسکو، ۱۹۷۵.

2- ارزیابی و کارشناسی شهر سمرقند ازبکستان برای ثبت در فهرست میراث جهانی - ICOMOS (شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی وابسته به یونسکو)، ۲۰۰۲.

3- ارزیابی و کارشناسی مجموعه فرهنگی تاریخی احمد یسوی در ترکستان قزاقستان - ICOMOS (شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی وابسته به یونسکو)،۲۰۰۳.

 مشاغل و فعاليت ­های اجرايي

-رییس دفتر فنی سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران در استان اصفهان1358 -1346

-رییس سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران و سرپرست اداره کل حفاظت آثار باستانی و بناهای تاریخی 1366-1358

-معاون اجرایی و قائم مقام سازمان میراث فرهنگی کشور 1379-1366

-کارشناس و مشاور علمی حفاظت و مرمت بناها و محوطه های تاریخی فرهنگی 1386-1345

-مطالعه، طراحی و اجرای صدها پروژه مرمت و احیاء بناها و بافت­ های تاریخی و مجموعه های امروزین در ایران 1386-1342

-طراح و مدير پروژه طرح مطالعه، ساماندهی مرمت و احیای دولت­خانه صفوی در شهر اصفهان 1353-1349 و 1379-1374

-همکاری افتخاری در دوران بازنشستگی با سازمان میراث فرهنگی کشور در ارتباط با تهیه طرح مرمت و احیای مجموعه تاریخی فرهنگی عمارت مسعودیه تهران و نظارت افتخاری بر اجرای آن، مرمت ارگ تاریخی بم، مسجد کبود، گنبد جنت سرای اردبیل، دیر گچین، قصر بهرام ، عین الرشید و غيره

-عضو هيئت موسس و رييس موسسه فرهنگی ايکوموس ايران (Iran ICOMOS)، وابسته به شورای بین المللی بناها و محوطه­ ها وابسته به یونسکو.

-از پيشنهاد دهندگان طرح مطالعه، تنظیم و تدوین منشور ملی حفاظت بناها و محوطه هاو همکاری در اجرای طرح، موسسه فرهنگی ایکوموس ایران وابسته به شورای بین المللی بناها و محوطه ها و پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.

-از بنيانگذاران سازمان میراث فرهنگی کشور. تهيه پيش­نويس اساسنامه و لايحه قانونی تشکيل سازمان ميراث فرهنگی کشور.

-از بنيانگذاران مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی.

-دبير کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، عضو هيئت علمی کنگره، تاسيس دبيرخانه کنگره، برگزاری سه دوره اين کنگره ملی در ارگ بم و ويراستاری علمی وکوشش در چاپ پانزده جلد مجموعه مقالات سه کنگره مذکور 1386-1374

- موسس، مدیر مسئول و عضو هيئت تحريريه فصلنامه علمی،فنی، هنری "اثر" وابسته به سازمان میراث فرهنگی کشور. 1386-1358

- برگزاری نمایشگاه پژوهشی و هنری معرفی شهر تاریخی اصفهان با عنوان اصفهان شهر نور

(Isfahan city of light) در موزه بريتانيا 1976

-دبیر علمی دومین همایش معماری مسجد، دانشگاه هنر.

-دبیرعلمی کمیته معماری وشهرسازی، دومین همایش ملی بنیاد ایران­شناسی.

-دبیرعلمی همایش فرهنگ و هنر اصفهان در سده های یازدهم و دوازدهم هجری قمری -چهره های معماری و شهرسازی ، فرهنگستان هنر، آذر 1385.

- حضور فعال در مجامع علمی فرهنگی و شوراهای تخصصی در سطح ملی و بین المللی.

 عضويت ­ها

- عضو پيوسته فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ايران 1386-1380

- عضو کمیته معماری و شهرسازی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران

- عضو شورای فنی سازمان میراث فرهنگی کشور

- عضو هيئت موسس و رييس موسسه فرهنگی ايکوموس ايران، وابسته به شورای بین المللی بناها و محوطه ها، وابسته به یونسکو 1386-1379

- عضو هيئت داوری مسابقات بزرگ و ملی معماری مانند طراحی کتابخانه ملی ايران، طراحی مجموعه فرهنگستان ­های جمهوری اسلامی ايران و غيره.

- عضو افتخاری آکادمی معماری کشورهای شرقی

- عضو کمیته راهبردی پژوهش و حفاظت ارگ تاریخی بم

- عضو کمیته راهبردی پژوهش و حفاظت قلعه الموت

- عضو کمیته علمی کنفرانس بین المللی مطالعه و حفاظت از معماری خشتی یزد 1382

جوائز و تقديرنامه ­ها

-برنده جايزه بين ­المللی Award for Architecture به خاطر ارائه و اجرای طرح مرمت، حفظ و احياء بناهای تاريخی چهل­ستون، عالی­ قاپو و هشت­ بهشت در شهر اصفهان در سال 1980. در اين پروژه، دکتر ­شيرازی به عنوان طراح و مدير پروژه در سازمان ملی حفاظت آثار باستانی با موسسه شرق­شناسی ايتاليا IsMEO)(Italian Institute for Middle East and Far East-به سرپرستی دکتر Eugenio Galdieri همکاری داشتند. اين جايزه، به خاطر کار حفاظتی دقيق و گسترده­ صورت گرفته و گزارش­ های پژوهشی منتشر شده به مجريان آن اعطاء گرديد.

-چهره ماندگار عرصه معماری، مرمت و حفظ آثار تاريخی، همايش چهره ­های ماندگار، 1380.

- برنده جایزه تشويقی کتاب سال ايران برای ترجمه کتاب معماری اسلامی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی1382

-بازنشسته برگزيده ملی از سوی رياست جمهوری اسلامی ايران 1382

- خادم برگزیده میراث فرهنگی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 1382

 - استاد برگزیده سال از سوی دانشگاه آزاد اسلامی

-دریافت لوح تقدیر به مناسبت همکاری در همایش ملی بنیاد ایران شناسی

-دریافت لوح تقدیر از سوی انجمن صنفی معماران اصفهان 1383

- دریافت لوح تقدیر به عنوان خادم برگزیده میراث فرهنگی

-دريافت لوح تقدير در حوزه معماری و مرمت آثار باستانی از دومين همايش اخلاق و نياِش در آينه هنر و پژوهش 1386

· دريافت چندین تقدیرنامه از دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان استاد نمونه، وزارت مسکن و شهرسازی، بنیاد ایران شناسی، فرهنگستان هنر و غیره. 1386-1379

 دکتر سيد باقر آيت­ اله­ زاده­ شيرازی بعد از بيش از 40 سال تلاش خستگی­ ناپذير، صادقانه و با اخلاص برای حفظ و احيای هويت دينی و ملی ايران در روز يکشنبه بيست و هشتم مردادماه 1386 سبکبار و آسوده­خاطر به ديدار خداوند جل جلاله شتافت.

برگرفته از سایت رسمی دکتر باقر آیت الله زاده شیرازی به آدرس : www.drbaghershirazi.ir